دندان قروچه چیست؟ (علل + راهکارهای درمان)

شاید برایتان پیش آمده باشد که هنگام بیدار شدن از خواب، درد فک را تجربه کرده باشید. ممکن است در اطرافتان افرادی را دیده باشید که دندان ‌های خود را به یکدیگر فشار می ‌دهند و دندان قروچه می ‌کنند. اما فشار دادن دندان ها روی هم نشانه چیست؟ برای درمان این مشکل باید به کدان دکتر مراجعه کنیم؟ عوارض دندان قروچه چیست و چه تاثیراتی بر دندان‌ ها دارد؟ اگر این سوالات به ذهن شما خطور کرده است، در ادامه این مقاله از دندانه همراه ما باشید.

دندان قروچه چیست؟

Bruxism یا دندان قروچه، یک مشکل غیر ارادی است که افراد به دلیل تنش و فشار عصبی، آن را در زمان خواب تجربه می‌ کنند. این عارضه باعث ایجاد درد در فک و دندان ‌ها می‌ شود، که برای درمان و پیشگیری از آسیب ‌های جدی، حتما باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

اغلب افرادی که به Bruxism دچارند، از وجود آن در هنگام خواب خود آگاه نیستند. معمولا اطرافیان فرد با شنیدن صدای این مشکل، فرد را از وجود آن آگاه می کنند. اگر احساس می ‌کنید دندان ‌های شما در حال فشرده شدن هستند یا صبح ‌ها پس از بیدار شدن از خواب دندان درد دارید، بهتر است به وجود دندان قروچه در خواب خود شک کنید.

انواع دندان قروچه

این مشکل یک بیماری غیر ارادی در خواب است. اما گاهی اوقات احتمال دندان قروچه در بیداری و به صورت ارادی نیز وجود دارد. به ‌طور کلی می ‌توان براکسیسم را در دو دسته زیر تقسیم کرد:

براکسیسم بیدار

دندان قروچه بیدار با ساییدن و فشار دادن دندان ‌ها بر روی هم در طول روز رخ می ‌دهد. علت اصلی این مشکل استرس، اضزراب، فشارهای روانی، عصبانیت یا تمرکز بسیار روی چیزی است. در اغلب موارد، براکسیسم بیدار را می ‌توان با مدیریت استرس و آموزش راه ‌های آگاهی ‌بخش برای کاهش تعداد دفعات بروز آن کنترل کرد و نیاز به درمان جدی ندارد.

براکسیسم خواب

اگر این اتفاق در خواب رخ دهد، احتمال ایجاد آسیب در فک و دندان ‌ها به‌ دلیل عدم آگاهی از وقوع آن بیشتر است. یکی از بزرگترین مشکلات براکسیسم در خواب این است که شما از میزان فشار و سایش دندان‌ ها مطلع نیستید و این موضوع می ‌تواند منجر به آسیب ‌های جدی همچون سردرد یا شکستگی دندان‌ ها شود.

علائم دندان قروچه چیست؟

بروز علائم زیر می تواند نشانگر بیماری دندان قروچه باشد:

• سردرد
• درد صورت
• گوش درد
• اختلال خواب
• درد عضلات فک
• قفل کردن عضلات فک
• دندان ‌های لق و دردناک
• احساس درد هنگام غذا خوردن
• سروصدا ناشی از برخورد دندان ‌ها
• شکستگی یا لب پر شدن دندان ‌ها
• بسته یا باز نشدن کامل دهان

در صورت داشتن چنین علائمی، موارد را متخصص ارتودنسی مطرح کرده و اقدام به مدیریت و درمان آن‌ ها کنید.

علت دندان قروچه چیست؟

علت دقیق این مشکل هنوز مشخص نشده است، اما به نظر می ‌رسد که چندین عامل ممکن است در ایجاد این مشکل نقش داشته باشند. در کودکان، ساییدگی دندان معمولا پس از ظهور اولین دندان و همچنین هنگام ظهور دندان ‌های دائمی رخ می‌ دهد. معمولا هنگامی که دندان ‌های دائمی به طور کامل رشد می ‌کنند، ساییدن دندان ها رو هم متوقف می شود.

ساییدگی و فشار دندان‌ ها معمولا در زمان استرس، خشم، نگرانی و تمرکز رخ می ‌دهد. تحقیقات نشان داده است که فعالیت مغز و ضربان قلب ممکن است قبل از یک دوره دندان قروچه افزایش یابد. این مورد نشان ‌دهنده نقش مهم سیستم عصبی مرکزی در این اتفاق است.

علت فشار دادن فک روی هم در بیداری

علت فشار دادن دندان ‌ها روی هم در بیداری، ممکن است به دلیل استرس و اضطراب، ناهماهنگی دندان ‌ها یا فک، عوامل عصبی یا دندان درد شدید باشد و به صورت ناخودآگاه اتفاق می افتد.

چرا دندان قروچه در کودکان بیشتر است؟

علت اصلی شیوع این مشکل در کودکان، عادات دهانی (مکیدن انگشت، استفاده از پستانک)، دندان درآوردن، قرارگیری نامناسب دندان ‌ها، استرس، اضطراب یا مشکلات راه ‌هوایی است. بیشتر کودکان بدون درمان مشکلشان برطرف می شود، اما در صورت ایجاد آسیب یا ناراحتی، نیاز به مشاوره ویژه با پزشک دارند.

علت دندان قروچه در خواب کودکان

در دوران کودکی، جویدن و فشردن دندان در خواب رایج است. علت این کار در کودکان ممکن است ناشی از دندان درد یا استرس باشد. کودکانی که مبتلا به اختلالات بیش ‌فعالی هستند نیز ممکن است دچار این عارضه باشند. علت دندان قروچه در خواب بزرگسالان و نوجوانان نیز بیشتر به علت استرس و اضطراب است.

عوارض دندان قروچه چیست؟

این بیماری می‌ تواند عوارض خفیف تا خطرناکی داشته باشد، که این عوارض عبارتند از:

• تحلیل لثه به دلیل ساییدگی دندان‌ ها بر روی یکدیگر.
• تحلیل مینای دندان که باعث حساسیت دندان‌ ها به سرما و گرما می ‌شود.
• می ‌تواند منجر به سردرد و گوش درد شود.
• صدای کشیدن دندان ‌ها روی هم، به خصوص در شب، برای اطرافیان بیمار آزاردهنده می ‌باشد.
• در صورت داشتن دندان پرشده، ساییدگی دندان‌ ها ممکن است باعث شکستن روکش دندان شود.

روش تشخیص براکسیسم

دکتر دندانپزشک برای تایید یا رد وجود براکسیسم، ابتدا وضعیت ماهیچه ‌های فک (TMJ)، دندان ‌ها (سختی عضلات فک، شکستگی یا لب پر شدن، نحوه قرار گرفتن آن‌ ها) و میزان آسیب لثه را از طریق معاینه فیزیکی بررسی می ‌کند.

سپس با پرسش سوالاتی درباره سلامت دندان ‌ها، وضعیت خواب شما، میزان استرس روزانه، داروهایی که مصرف می ‌کنید و علائم براکسیسم، تشخیص نهایی خود را اعلام می ‌کند. در برخی موارد، برای تشخیص دقیق ‌تر، استفاده از تصویر برداری رادیولوژی از فک و دندان یا پلی‌سومنوگرافی (تست خواب) نیاز است.

درمان دندان قروچه

با توجه به تشخیص و بررسی دلایل دندان قروچه، راهکارهای درمانی ارائه می ‌شود. این راهکارهای درمانی عبارتند از:

اصلاح وضعیت دندان ‌ها

در صورت مشخص شدن علت براکسیسم مرتبط با شرایط دندانی، اصلاح روابط دندانی با دقت و پس از تشخیص قطعی انجام می ‌شود. توصیه می‌ شود که اصلاح جفت شدن دندان‌ ها (اکلوژن) توسط متخصص ارتودنسی انجام شود. اگر دلیل براکسیسم مشکلات مربوط به دندان ‌ها باشد، درمان ‌های لازم اعم از پر کردن دندان و … انجام می ‌شود.

کنترل اضطراب و استرس

اگر دلیل این عارضه به خاطر اضطراب، استرس، تنش‌ های روحی و ذهنی یا سایر اختلالات باشد، دندانپزشک ممکن است بیمار را به روان‌ شناس یا مشاور ارجاع دهد تا با بررسی علت و در صورت لزوم تجویز و مصرف داروهای لازم، مشکل را حل نماید.

استفاده از دارو

تحقیقات نشان داده است که درمان‌ های دارویی موثری برای براکسیسم وجود ندارد و تحقیقات بیشتری لازم است تا کارایی آن‌ ها مشخص شود. از جمله داروهایی که ممکن است برای درمان تجویز شوند، داروهای شل کننده عضلات، تزریق بوتاکس و داروهای ضد اضطراب هستند. توصیه می‌ شود که هرگونه درمان دارویی توسط دندانپزشک و متخصص مربوطه انجام شود.

استفاده از لیزر

اگر در اثر دندان قروچه دندان‌ های شما دچار حساسیت شده باشد، از لیزر تراپی و تاباندن اشعه ‌های کم توان لیزر استفاده می شود. با تابش لیزر به ناحیه مورد نظر، می ‌توان بدون هیچ گونه درد و عوارض مشکل را کنترل نمود.

استفاده از محافظ شبانه

نایت‌گارد ابزاری است که داخل دهان بر روی دندان ‌ها قرار داده می ‌شود تا از فشردن دندان ‌ها به یکدیگر (clenching) هنگام خواب، جلوگیری نماید. نایت‌گارد به عنوان یک لایه محافظ بین دندان‌ های بالا و پایین عمل می ‌کند و از اعمال فشار بر روی دندان‌ ها می کاهد. دندانپزشکان معمولا برای جلوگیری از دندان قروچه در شب، به بیماران خود نایت‌گارد توصیه می ‌کنند.

راه های پیشگیری از دندان قروچه

• کاهش یا قطع مصرف غذاها و نوشیدنی‌های کافئین دار: مصرف غذاها و نوشیدنی ‌های حاوی کافئین می ‌تواند بر فعالیت عصبی و استرس تاثیر بگذارد. با کاهش یا قطع مصرف این مواد، ممکن است فشارهای عصابی کاهش یابد.
• قطع کامل مصرف الکل و نوشیدنی ‌های الکی: مصرف الکل و نوشیدنی ‌های الکی می ‌توانند عوارض دندان قروچه را تشدید کنند. بهتر است این نوشیدنی‌ ها را به حداقل برسانید یا کاملا از مصرف آن‌ ها خودداری کنید.
• اجتناب از جویدن آدامس: جویدن آدامس ممکن است باعث افزایش بر عضلات صورت شود. بهتر است از جویدن آدامس خودداری کنید تا این فشارها به حداقل برسند.
• ریلکس کردن فک با گرما و رطوبت پیش از خواب: استفاده از گرما و رطوبت می ‌تواند به ریلکس شدن عضلات فک کمک کند. قبل از خواب، از حمام گرم یا دستگاه‌ های افزایش رطوبت استفاده کنید.
• مدیریت سطح استرس: استرس یکی از عوامل اصلی دندان قروچه است. از روش‌ های مختلف مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا فعالیت ‌های آرام ‌بخش استفاده کنید.
• آموختن نحوه صحیح کنترل احساسات: آموختن چگونگی کنترل احساسات و مدیریت رفتارهای ناخواسته می ‌تواند به کاهش دندان قروچه کمک کند. این مورد می‌ تواند از طریق مشاوره روانشناسی یا تکنیک ‌های مدیتیشن انجام شود.

توجه: قبل از اجرای هر گونه درمان خودسرانه، بهتر است با دندانپزشک مشورت کنید تا تشخیص دقیقی درباره وضعیت خود دریافت کنید.

سوالات پرتکرار در زمینه دندان قروچه