زخم دهان یکی از مشکلات شایع است که می تواند زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار دهد. این زخم ها معمولا با درد و سوزش همراه هستند و در موارد شدید می توانند خوردن، نوشیدن و صحبت کردن را دشوار کنند. در این مقاله از دندانه، با جزئیات بیشتر به بررسی زخم های دهان، دلایل ایجاد آن، روش های درمان و راه های پیشگیری از این عارضه خواهیم پرداخت.
زخم دهان چیست؟
زخم دهان به ضایعاتی گفته می شود که در بافت نرم دهان مانند زبان، لثه ها، گونه ها یا کف دهان ایجاد می شود. این زخم ها ممکن است کوچک و گذرا باشند یا در مواردی به صورت شدیدتر ظاهر شوند. شایع ترین نوع این زخم ها، آفت است که معمولا به صورت لکه های سفید با حاشیه قرمز در دهان دیده می شود. زخم های دهانی معمولا غیرعفونی هستند، اما برخی از آن ها ممکن است ناشی از عوامل عفونی، خودایمنی یا حتی سرطان باشند.
انواع زخم دهان و ویژگی های آن ها
زخم های دهان بر اساس علت ایجاد و ویژگی های ظاهری به چند دسته تقسیم می شوند. در ادامه، مهم ترین انواع آن ها را معرفی می کنیم:
1. آفت دهانی
آفت دهانی یکی از شایع ترین انواع زخم های دهانی است که معمولا به دلیل عوامل غیر عفونی ایجاد می شود. این زخم ها به صورت لکه های کوچک و سفید با حاشیه قرمز ظاهر می شوند و معمولا در داخل گونه ها، زبان یا لثه ها دیده می شوند. دردناک بودن آفت ها باعث می شود که حتی خوردن غذاهای ساده نیز دشوار شود. استرس، کمبود ویتامین ها و آسیب های کوچک به بافت دهان از دلایل اصلی ایجاد آفت هستند.
2. تبخال
تبخال ها زخم هایی پر از مایع هستند که معمولا روی لب ها یا اطراف دهان ظاهر می شوند. این زخم ها توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می شوند و بسیار مسری هستند. تبخال می تواند در اثر استرس، ضعف سیستم ایمنی یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید فعال شود.
3. برفک دهانی
برفک دهان ناشی از عفونت قارچی کاندیدا آلبیکنس است و معمولا در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف دیده می شود. این نوع زخم به صورت لکه های سفید یا زرد در داخل دهان ظاهر می شود و ممکن است همراه با سوزش یا طعم ناخوشایند باشد. مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک ها نیز می تواند خطر برفک دهانی را افزایش دهد.
4. لکوپلاکیا
لکوپلاکیا به لکه های سفید یا خاکستری در دهان گفته می شود که معمولا بی درد هستند اما ممکن است به عنوان نشانه ای از تغییرات پیش سرطانی تلقی شوند. مصرف مداوم دخانیات یا نوشیدنی های الکلی از عوامل اصلی ایجاد این زخم ها است.
5. لیکن پلان دهانی
لیکن پلان دهانی یک بیماری التهابی مزمن است که معمولا به دلیل واکنش های خود ایمنی ایجاد می شود. این زخم ها به صورت خطوط یا لکه های سفید، قرمز یا بنفش در دهان ظاهر می شوند و ممکن است با سوزش و درد همراه باشند.
علل ایجاد زخم دهان
علت های مختلفی می توانند در بروز زخم های دهانی نقش داشته باشند. برخی از مهم ترین عوامل عبارتند از:
1. آسیب های فیزیکی
آسیب های فیزیکی مانند گاز گرفتن تصادفی گونه یا لب، استفاده از دندان مصنوعی نامناسب یا مسواک زدن خشن می توانند باعث ایجاد زخم در دهان شوند.
2. کمبود مواد مغذی
کمبود ویتامین های B12، C و D یا کمبود آهن و اسید فولیک می تواند خطر بروز زخم دهان را افزایش دهد. این مواد مغذی نقش مهمی در حفظ سلامت بافت های دهان دارند.
3. عفونت ها
عفونت های ویروسی مانند ویروس هرپس سیمپلکس، عفونت های قارچی مانند کاندیدا آلبیکنس و حتی عفونت های باکتریایی می توانند منجر به زخم های دهانی شوند.
نوشته پیشنهادی :
4. عوامل روانی و هورمونی
استرس و اضطراب مزمن، تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی یا بارداری نیز می توانند باعث بروز این مشکلات شوند.
5. واکنش های آلرژیک و حساسیت ها
برخی از افراد ممکن است به غذاها، مواد افزودنی یا حتی خمیر دندان حساسیت داشته باشند که این حساسیت ها می تواند باعث تحریک و زخم دهان شود.
درمان خانگی زخم دهان
زخم های دهانی معمولا نیازی به درمان های پیچیده ندارند و می توان با استفاده از روش های خانگی ساده، درد و ناراحتی ناشی از آن ها را کاهش داد. در ادامه، پنج روش موثر برای درمان خانگی معرفی شده است:
1. دهانشویه آب نمک
آب نمک یکی از قدیمی ترین و موثرترین روش های درمان زخم دهان است. این محلول نه تنها التهاب را کاهش می دهد، بلکه به پاکسازی باکتری ها و جلوگیری از عفونت نیز کمک می کند. برای تهیه این محلول، یک قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید و روزانه چند بار دهان خود را با آن شستشو دهید.
2. عسل
عسل به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی خود، می تواند روند بهبود زخم را تسریع کند. برای استفاده از این روش، مقدار کمی عسل طبیعی را مستقیما روی زخم قرار دهید و اجازه دهید جذب شود. این کار را چندین بار در روز تکرار کنید.
3. ژل آلوئه ورا
این ماده دارای خواص تسکین دهنده و ضدالتهابی است که می تواند درد و سوزش ناشی از زخم را کاهش دهد. ژل تازه آلوئه ورا را مستقیما روی زخم بمالید و چند دقیقه صبر کنید. این روش می تواند چندین بار در روز تکرار شود.
4. چای کیسه ای مرطوب
چای کیسه ای حاوی تانن ها و آنتی اکسیدان هایی است که می توانند التهاب را کاهش دهند و به تسریع بهبود زخم کمک کنند. یک چای کیسه ای مرطوب را پس از خنک شدن به مدت چند دقیقه روی زخم قرار دهید.
5. روغن نارگیل
روغن نارگیل خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد که می تواند به درمان زخم های دهانی کمک کند. مقداری روغن نارگیل را به آرامی روی زخم ماساژ دهید.
مقاله مرتبط :
درمان دارویی زخم دهان
در مواردی که زخم های دهان با درمان های خانگی بهبود نمی یابد یا شدت زیادی دارد، استفاده از داروهای تخصصی تحت نظر پزشک ضروری است. درمان های دارویی می توانند به کاهش درد، التهاب و عفونت کمک کنند و روند بهبود را تسریع کنند. در ادامه، برخی از داروهای موثر برای درمان سریع زخم دهان معرفی شده اند:
1. پمادهای موضعی
بنزوکائین یا لیدوکائین پماد برای زخم دهان هستند که می توانند به بی حس کردن محل زخم و کاهش درد کمک کنند. همچنین برخی از پمادها حاوی استروئید هستند که التهاب را کاهش داده و سرعت بهبود زخم را افزایش می دهند.
2. دهانشویه های دارویی
دهانشویه های ضد عفونی کننده یا حاوی استروئید برای کاهش التهاب و جلوگیری از عفونت ثانویه بسیار موثر هستند. این دهانشویه ها معمولا توسط پزشک تجویز می شوند و باید طبق دستورالعمل مصرف شوند.
3. قرص های ضد ویروس
در مواردی که زخم ها ناشی از ویروس هایی مانند هرپس سیمپلکس باشد، مصرف داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر می تواند به کاهش شدت و مدت زمان زخم کمک کند.
4. آنتی بیوتیک ها
اگر زخم دهان به دلیل عفونت های باکتریایی ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک های خوراکی یا موضعی تجویز کند. این داروها به از بین بردن عفونت و کاهش علائم کمک می کنند.
5. داروهای ضد قارچ
در مواردی که زخم ناشی از عفونت قارچی مانند کاندیدا آلبیکنس باشد، داروهای ضدقارچ مانند نیستاتین یا فلوکونازول تجویز می‌شوند.
پیشگیری از زخم دهان
با روش هایی که در ادامه به آن ها می پردازیم می توانید از ابتلا به زخم دهان جلوگیری کنید:
1. بهداشت دهان و دندان
رعایت بهداشت دهان و دندان یکی از بهترین راه های پیشگیری از زخم های دهانی است. دوبار مسواک زدن در روز با مسواک نرم و استفاده منظم از نخ دندان می تواند به پیشگیری از عفونت ها و زخم ها کمک کند.
2. تغذیه سالم
مصرف غذاهای سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی می تواند سلامت دهان را تضمین کند. برای مثال، سبزیجات برگ سبز، مرکبات و ماهی از منابع خوب ویتامین ها هستند.
3. اجتناب از تحریک کننده ها
از مصرف غذاهای بسیار داغ، تند یا اسیدی خودداری کنید. همچنین، مصرف سیگار و الکل را کاهش دهید یا متوقف کنید، زیرا این مواد می توانند به بافت دهان آسیب برسانند.
4. مدیریت استرس
استرس مزمن می تواند تاثیر زیادی بر سلامت دهان داشته باشد. انجام تمرینات آرامش بخش مانند یوگا و مدیتیشن می تواند کمک کننده باشد.
سخن پایانی
اگر زخم های دهانی بیش از دو هفته باقی بمانند، یا اگر همراه با تب، درد شدید یا تغییرات غیرعادی در بافت دهان باشند، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند با بررسی دقیق، علت اصلی زخم را شناسایی و درمان مناسب را تجویز کند.
پاسخ به سوالات پرتکرار در مورد زخم دهان
زخم های آفتی مسری نیستند و از طریق بوسیدن یا استفاده مشترک از ظروف منتقل نمی شوند. اما زخم های ناشی از عفونت های ویروسی، باکتریایی یا قارچی ممکن است مسری باشند.
معمولا زخم های دهان در عرض 7 تا 14 روز بهبود می یابند. زخم های بزرگتر ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد تا بهبود یابند.
منبع :
آبسه دندان؛ از علت تا روش درمان فوری آن
با سریع ترین روش های سفید کردن دندان آشنا شوید
درمان سه سوته دندان درد؛ چطور ممکن است؟
