ارتودنسی دندان چیست؟ نزدیک به 70 درصد افراد جامعه به نوعی نامرتبی دندانی دارند. این مساله در کشور ما خیلی شایع است زیرا به صورت ژنتیکی ما ایرانی ها نامرتبی فکی داریم و اغلب دندان هایمان نامنظم است. از بین افرادی که دندان نامرتب یا فک ناهماهنگ دارند، حدودا 30 درصدشان نیاز جدی به درمان های پیشرفته ارتودنسی دندان دارند و 40 درصد دیگر با روش های معمولی مانند ارتودنسی نامرئی می توانند دندان هایشان را مرتب کنند. این مقاله را بخوانید تا اطلاعات کاملی درباره مرتب سازی دندان ها با کمک ارتودنسی کسب کنید و ببینید آیا شما هم نیاز به این درمان ها دارید یا خیر.
ارتودنسی دندان چیست؟
ارتودنسی یک واژه خیلی قدیمی است که از ترکیب دو واژه “ارتو” و “ادوس” ساخته شده است. اولی یعنی “صاف کردن” و دومی یعنی “دندان“. در مجموع به معنی صاف کردن دندان ها است. ترکیب این واژه ها به مرور زمان تغییر کرده تا به ارتودنسی امروزی تبدیل شده است. این رشته یکی از تخصص های دندانپزشکی است و هرچیز که مربوط به موقعیت دندان ها و فک ها و هماهنگی آنها باشد را باید داخل این رشته جستجو کرد.
قبل از هر چیز حتما این فیلم را ببینید تا چند نکته مهم درباره این باره بیاموزید:
ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟ چرا باید ارتودنسی کنیم؟
زیبایی و طراحی لبخندی جذاب، اولین علتی است که ما را به سمت اصطلاحا “سیم کشی دندان” سوق می دهد. اما به جز زیبایی، بهبود عملکرد هم از دلایل روی آوردن به این رشته و اهداف این درمان است. اگه به ظاهر بعضی از آدم های اطرافتان نگاه کرده باشید، متوجه می شوید که همه افراد وضعیت دندان ها و استخوان فکشان طبیعی و نرمال نیست.
افراد با مشکلات زیر کاندیدای مناسب برای درمان ارتودنسی هستند:
- جلوتر بودن یکی از فکین به نسبت دیگری که به آن آندربایت یا اوربایت گفته می شود.
- دندان های خیلی شلوغ و متراکم که به آن کراودینگ یا ازدحام دندان می گویند.
- وجود فاصله یا گپ بین دندان ها
- وجود فاصله بین دندان های بالا و پایین در بخش جلویی دندان هنگام بستن دهان که به آن اپن بایت گفته می شود.
این مشکلات و مشکلات مشابه دیگر، در ظاهر ممکن است فقط باعث تغییر چهره شوند اما می توانند تکلم و قدرت جویدن را هم تحت تاثیر قرار دهند. حتی بعضی افراد که مشکل شدید دارند ممکن است دندان درد، درد گردن، سر و گوش را تجربه کنند. این مشکلات باید درمان شوند و وظیفه درمان این مشکلات هم بر عهده متخصص ارتودنسی دندان است.
انواع ارتودنسی دندان
ارتودنتیست ها که دندانپزشک های دوره دیده ای هستند، دانش فوق العاده زیادی درباره دندان ها و درمان مشکلات ناهماهنگی دندان و فک دارند. اما داشتن دانش علمی به تنهایی کافی نیست، بلکه او با کمک یکسری از دستگاه ها و تجهیزات می تواند دندان های ما را صاف کند که به آنها دستگاه ارتودنسی گفته می شود.
متخصصان این دستگاه ها را به چند شکل دسته بندی می کنند. برای مثال از لحاظ قابلیت جابجایی، یک دسته بندی داریم تحت عنوان ثابت و متحرک و از لحاظ قابلیت مشاهده بودن هم، ارتودنسی نامرئی و مرئی داریم. در ادامه هر دو دسته بندی را به همراه عکس ارتودنسی دندان آورده ایم.
ارتودنسی ثابت چیست؟
زمانی که ارتودنتیست برای حل مشکلاتی مانند کج بودن دندان، دستگاه ارتودنسی را با چسب مخصوصی به دندان های بیمار وصل می کند و نمی توان تا پایان دوره درمان دستگاه را بردارد، اصطلاحا می گویند بیمار تحت درمان ارتودنسی ثابت قرار گرفته است.
یعنی چون دستگاه ها و تجهیزات مورد استفاده برای اصلاح حالت دندان ها فیکس و ثابت هستند، درمان هم ارتودنسی ثابت نام می گیرد. بریس ها رایج ترین دستگاه های ثابت هستند که در اصطلاح عامیانه به آن سیم کشی دندان گفته می شود. از این نوع دستگاه ها برای اصلاح همه مشکلات دندانی از خفیف تا شدید استفاده می شود.
ارتودنسی متحرک چیست؟
برعکس مورد بالا، نوعی دیگر از ارتودنسی دندان است که به صورت متحرک بر روی دندان های شما قرار می گیرند. این دستگاه ها را می توان هر زمان که خواست و یا لازم بود از روی دندان ها برداشت و سپس دوباره سر جای خود قرار داد. ارتودنسی متحرک دندان معمولا برای درمان مشکلات خفیف تا متوسط مورد استفاده قرار می گیرد و پزشک بعد از معاینه، در صورت امکان استفاده، آن را به شما پیشنهاد می دهد.
شما می توانید مثلا بعد از غذا خوردن و مسواک زدن، این پلاک ها را دوباره سر جای خود قرار دهید. شناخته شده ترین دستگاه ارتودنسی متحرک، اینویزیلاین است که مردم به آن پلاک ارتودنسی هم می گویند. اینویزیلاین ها پلاک های شفاف و معمولا از جنس پلاستیک هستند و به صورت اختصاصی برای هر بیمار ساخته می شوند.
ارتودنسی نامرئی چیست؟
ارتودنتیست ممکن است برای صاف کردن دندان های شما از یک سری دستگاه های ارتودنسی دندان استفاده کند که یا واقعا دیده نمی شوند و یا اینکه به سختی تشخیص داده می شوند. این نوع از ارتودنسی دندان بیشتر توسط افرادی مورد استفاده قرار می گیرد که به دلیل شغل و شرایط اجتماعی خود، نمی خواهند کسی متوجه درمان آنها شود.
مهم ترین دستگاه های ارتودنسی نامرئی موارد زیر هستند:
- بریس لینگوال
- براکت سرامیکی شفاف و همرنگ دندان که به آن ارتودنسی سرامیکی گفته می شود.
- پلاک های شفاف ارتودنسی مثل اینویزیلاین ها، الاینرها و …
ارتودنسی دندان چگونه انجام می شود؟ (مراحل ارتودنسی)
مراحل ارتودنسی دندان یا سیم کشی به طور خلاصه شامل موارد زیر می شود:
- ویزیت توسط ارتودنتیست (در این جلسه دندان های شما ارزیابی می شوند و از آنها با کمک اشعه ایکس عکس گرفته می شود.)
- تشخیص متخصص برای نوع دستگاه ارتودنسی
- نصب دستگاه انتخاب شده
- جلسات ویزیت دوره ای
- اتمام ارتودنسی
- استفاده از نگهدارنده ها
ارتودنسی دندان چقدر طول میکشد؟
دقیقا نمیشه به این سوال جواب داد زیرا طول درمان به فاکتورهای مختلفی مانند نوع مشکل و شدت آن بستگی دارد. بر همین اساس، طول درمان ارتودنسی دندان می تواند از چند ماه تا 2 و حتی 2.5 سال باشد.
آیا ارتودنسی دندان درد دارد؟
متصل شدن دستگاه ارتودنسی دندان می تواند در ابتدا شوکه کننده و عجیب باشد. بنابراین تا زمانی که به آنها عادت کنید ممکن است همه چیز کمی عجیب باشد. درد ارتودنسی یک چیز طبیعی است زیرا این دستگاه ها به گونه ای تنظیم شده اند که دندان ها را وادار به جابجا شدن به سمت موقعیت موردنظر می کنند.
به خاطر این نیرو و فشاری که دستگاه ها به دندان ها وارد می کنند، طبیعی است که اوایل درمان احساس درد کرد؛ که البته محدود و قابل تحمل است. اگر هم نتوانستید درد را تحمل کنید می توان قرص مسکن و ضد درد استفاده کرد.
آیا درمان ارتودنسی می تواند به دندانها آسیب برساند؟
خبر خوب این است که هیچکدام از دستگاه های ارتودنسی دندان واقعا هیچ آسیبی به دندان های شما وارد نمی کنند. تنها زمانی ممکن است دندان های شما طی درمان ارتودنسی دچار صدمه و آسیب شوند که به بهداشت دهان خود رسیدگی نکنید. این ها باعث می شود که روند پوسیدگی دندان شروع شده و تشخیص و درمان آن در زمان ارتودنسی سخت تر شود.
خوردن و یا نوشیدن بعضی خوراکی ها، نوشیدنی ها و مواد غذایی هم می تواند به دندان های شما حین درمان صدمه بزند. با داشتن یک رژیم غذایی در زمان ارتودنسی، می توان از این اتفاق جلوگیری کرد. برای مثال اگر اصرار داشته باشید موارد زیر را بخورید یا بنوشید، باید انتظار این را داشته باشید که دندان هایتان حین ارتودنسی آسیب ببینند:
- انواع و اقسام نوشابه
- قهوه و مواد کافئین دار
- انواع نقل و نبات مخصوصا آنهایی که به دندان می چسبد.
- پیتزا
- مصرف بیش از حد شیرینی جات
- …
هر چند وقت یکبار باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد؟
اگر تحت درمان ارتودنسی ثابت هستید، معمولا باید هر 4 تا 6 هفته به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا دستگاه ها را تنظیم کند. اگر هم ارتودنسی نامرئی مانند اینویزیلاین دارید، لازم است تا پلاک ها را هر دو هفته یکبار تعویض کنید.
میزان و درصد موفقیت درمان ارتودنسی چقدر است؟
جواب این سوال به دو فاکتور بستگی دارد؛ اول متخصص ارتودنسی و دوم خود بیمار. اگر ارتودنتیست خوبی انتخاب کنید که سابقه، مهارت و تجربه خوبی داشته باشد، بیشتر از 90 درصد کار موفقیت آمیز خواهد بود؛ اون 10 درصد هم به خود بیمار بستگی داره که تا چه حدی با متخصص همکاری می کند.
بهترین سن برای انجام ارتودنسی دندان چه سنی است ؟
بهترین سن ارتودنسی دندان 10 تا 14 و نهایتا 15 سالگی است. اما این به این معنی نیست که در بقیه سنین نمی توان به این درمان پرداخت. شما در هر سنی که هستید می توانید مشکلات دندان هایتان را با ارتودنسی مانند ارتودنسی بزرگسالان رفع کنید.
اما ممکن است در سنین بالاتر، طول دوره درمان و هزینه ارتودنسی بیشتر شود، برای همین توصیه شده است که از کودکی توسط ارتودنسی کودکان به درمان دندانها بپردازیم.
عوارض ارتودنسی دندان
با اینکه ارتودنسی مزایای زیادی دارد، اما اگر در انجام مراقبت های مربوط به آن کوتاهی کنید، ممکن است مشکلاتی به سراغ شما بیاید. از جمله عوارض ارتودنسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- براکت های فلزی ممکن است باعث ایجاد زخم در دهان شوند که البته اگر مراقبت شما درست باشد، مشکلی ایجاد نمی شود.
- در روزهای ابتدایی که ارتودنتیست براکت ها را بر روی دنداها نصب می کند، احتمال اینکه یک مقدار احساس درد داشته باشید وجود دارد.
- اگه از ارتودنسی ثابت استفاده می کنید اما بهداشت دهان و دندانتان را به خوبی رعایت نمی کنید، باید این را بدانید که احتمال پوسیدگی دندان و حتی بیماری لثه هم به دلیل گیر کردن مواد غذایی در بین براکت ها زیاد است.
- یکی از عوارض ارتودنسی، خطر برگشت ناهنجاری ها است که البته اگر متخصصی که انتخاب کرده اید ماهر باشد، احتمال برگشت ناهنجاری خیلی کم خواهد بود.
دلیل اهمیت بهداشت دهان و دندان همزمان با درمان ارتودنسی دندان
در حالت عادی می توانیم هر زمان که خواستیم بدون هیچ دردسری مسواک بزنیم. اما وقتی پای دستگاه ارتودنسی دندان به میان می آید، همه چیز فرق می کند. دستگاه ارتودنسی باعث می شود که مسواک زدن و نخ دندان کشیدن کمی مشکل شود.
اگه به طور مرتب، دستگاه ارتودنسی دندان و دهان خود را طی این مدت تمیز نکنید، مواد ریز خوراکی هایی که می خورید خیلی راحت لابلای دستگاه ها گیر می کنند و باعث می شود سر و کله پلاک(جرم)، هم روی دستگاه ها و هم روی دندان های شما پیدا شود.
آیا دندان های من بعد از ارتودنسی تا آخر صاف و یکدست باقی می مانند؟
هم بله و هم نه؛ همش به خود بیمار بستگی دارد. اول بگذارید درباره طبیعت و ماهیت دندان ها صحبت کنیم. دندان های ما ظاهرا ثابت هستند و هیچ تکانی نمی خورند. اما واقعیت این است که دندان ها حرکت می کنند، اما چون خیلی محدود و خیلی نامحسوس حرکت می کنند، ما اصلا متوجه این جابجایی نمی شویم. برای همین بعد از اتمام ارتودنسی، همچنان ممکن است دندان حرکت کرده و حتی در شرایطی به حالت کج سابق خود برگردد.
برای حل این مشکل، متخصص ارتودنسی بعد از اتمام دوره درمان به شما توصیه می کند که یک وسیله به نام ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی استفاده کنید. استفاده از این دستگاه اجازه نمی دهد که دندان های صاف شده شما کج شوند و به حالت سابق خود برگردند. اما اگر این وسیله را استفاده نکنید دندان ها دوباره کج شده اما نه خیلی زیاد و مثل سابق.
مراقبت از ارتودنسی دندان چگونه است؟
مهم ترین مساله در درمان ارتودنسی، مراجعه منظم و مکرر به متخصص ارتودنسی است. متخصص معمولا به شما یک برنامه می دهد که باید مطابق آن برنامه و سر موعد مقرر به مطب او مراجعه کنید. یکی از مهمترین دلایل این است که دستگاه های ارتودنسی شما را تنظیم کند و مطمئن شود که دندان هایتان جوری که انتظار می رود و در برنامه درمان است، در حال صاف شدن هستند.
برای اینکه بتوانید این دوره را با موفقیت پشت سر بگذارید، لطفا به چند نکته مهم توجه کنید:
1. هر روز مسواک بزنید
علاوه بر دندانها، شما باید دستگاه ارتودنسی خود را هم حتما تمیز کنید تا خراب نشوند و یا پشت آنها پلاک تشکیل نشود. دندانهایتان را با یک خمیر دندان خوب مسواک بزنید.
2. غذا و نوشیدنی های شیرین نخورید
از آنجایی که این مواد می توانند به دندانها بچسبند و تمیز کردنشان خیلی سخت است، اگر نخوریم بهتر است. همچنین بعضی از این مواد خوراکی می توانند به دستگاه ها آسیب بزنند و باعث شکستگی آنها شود.
3. استفاده از دهانشویه را فراموش نکنید
اگر برایتان مقدور است به جهت رعایت بهتر بهداشت دهان و دندان، از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید و در کنار آن هم دهانشویه های خوب هم استفاده کنید.
این مطالب هم به دردتان می خورد:پاسخ به پرسش های متداول
در حال حاضر بهترین روش، ارتودنسی با الاینرهای شفاف است که مشکلات جزئی و خفیف را برطرف می نماید.
طول درمان ارتودنسی دندان می تواند از چند ماه تا 2 و حتی 2.5 سال باشد.
منابع
آبسه دندان؛ از علت تا روش درمان فوری آن
با سریع ترین روش های سفید کردن دندان آشنا شوید
درمان سه سوته دندان درد؛ چطور ممکن است؟
تلخی دهان به چه علت هایی رخ می دهد؟ راه های درمان آن
جدید ترین هزینه ارتودنسی دندان در سال 1403