آشنایی با آناتومی و ساختار دندان

دندان های شما یکی از قوی ترین بخش های بدن شما هستند. آنها از پروتئین هایی مانند کلاژن و مواد معدنی مانند کلسیم ساخته شده اند. دندان ها علاوه بر کمک به شما در جویدن سخت ترین غذاها، به شما در وضوح هرچه بیشتر صحبت کردن و بیان یا ادای کلمات و جملات نیز کمک می کنند. در این مقاله دندانه  قصد دارد شما را با آناتومی و ساختار دندان آشنا کند.

آناتومی و ساختار دندان

دندان ها از دو بخش اصلی تاج و ریشه دندان تشکیل شده اند. در ادامه بیشتر با بخش های دندان آشنا می شوید:

تاج دندان

به بخش قابل مشاهده دندان ها تاج دندان گفته می شود که تشکیل شده از مینا، عاج و پالپ دندان است. شکل تاج دندان در هر یک از دندان ها متفاوت است و به شرح زیر است:

• لبه دندان های ثنایای پیشین صاف است.
• دندان های نیش نوک تیز دارند.
• دندان های آسیاب و آسیاب کوچک بزرگ تر هستند و کاسپ (نوک تیز که برای جویدن راحت تر) دارند.
• تفاوت اصلی دندان های آسیاب و آسیاب کوچک با دندان های جلویی وجود کاسپ های بزرگ روی دندان های آسیاب است.
• دندان های آسیاب کوچک 2 کاسپ دارند.
• دندان های عقب 4 کاسپ دارند.

مینای دندان

• مینای دندان پوشش سخت و سفید رنگی است که روی تاج دندان را پوشانده است.
• مینای دندان به خوبی روی فرورفتگی ها، برجستگی ها و کاسپ ها دندان ها را به خوبی پوشش می دهد.
• سخت ترین ماده موجود در بدن مینای دندان است که عصب ندارد؛ به همین دلیل آسیب دیدگی مینای دندان دردی ندارد.
• به دلیل اینکه خونرسانی به مینای دندان انجام نمی شود، در صورت لب پرشدگی دندان امکان ترمیم خود به خود دندان وجود ندارد.

عاج

• عاج ماده ای سخت به رنگ کرم است که بخش بزرگی از دندان را تشکیل می دهد.
• عاج در قسمت تاج با مینا و در قسمت ریشه با سمنتوم پوشیده شده است.
• در عاج دندان عصب ها و رگ های خونی تاج و ریشه دندان وجود دارد.
• عاج زنده است به همین دلیل در صورت ضربه خوردن احساس درد می کنید.

پالپ

پالپ بخش مهمی از آناتومی و ساختار دندان است. به رگ های خونی و عصب های دندان پالپ (مغز دندان) گفته می شود.

• پالپ دندان کانال های ریشه دندان و پالپ تاج را در برمی گیرد.
• در صورتی که پالپ دندان به دلیل پوسیدگی دندان یا آسیب دیدگی دندان از بین برود باعث دندان درد شدید می شود.

ریشه دندان

ریشه دندان در حفره دندانی و در استخوان فک قرار گرفته است. تعداد ریشه هر یک از دندان ها متفاوت از یکدیگر است و به شرح زیر است:

• دندان های ثنایای پیشین و نیش یک ریشه دارند.
• دندان های آسیاب کوچک 1 یا 2 ریشه دارند.
• دندان های آسیاب 2 یا 3 ریشه دارند.

سمنتوم

به پوشش آهکی نازکی که روی ریشه دندان قرار دارد سمنتوم گفته می شود.

• مینای دندان و سمنتوم در محل گردن دندان به یکدیگر می رسند.
• در سمنتوم عصب وجود ندارد.
• سمنتوم روی عاج ریشه دندان را می پوشاند.
• سمنتوم به رباط پریودنتال متصل است.

رباط پریودنتال

در آناتومی و ساختار دندان رباط پریودنتال ریشه دندان را به استخوان لثه متصل می کند.

• رباط پریودنتال هم عصب دارد و هم رگ های خونی.
• رباط محافظی ارتجاعی ما بین دندان و استخوان است که باعث حرکت مختصر دندان ها می شود.

تعداد دندان ها در انسان چقدر است؟

بیشتر بزرگسالان 32 دندان دارند که دندان های دائمی یا ثانویه نامیده می شوند:

• 8 دندان پیشین
• 4 دندان نیش
• 8 پرمولر
• 12 دندان مولر یا آسیای از جمله 4 دندان عقل

انواع دندان در کودکان کدامند؟

کودکان فقط 20 دندان دارند که دندان های شیری با موقتی یا دندان کودکان نامیده می شوند. دندان های شیری در هر فک 10 عدد هستند و انواع آنها عبارتند از:

• 4 دندان پیش
• 2 دندان نیش
• 4 دندان آسیاب یا آسیا

دندان های شیری کودکان از حدود 6 ماهگی شروع به بیرون آمدن از لثه می کنند. معمولاً اولین دندان های شیری دندان های پیش پایین هستند که جوانه میزنند اکثر بچه ها تا سن 3 سالگی تمام 20 دندان اصلی خود را دارند.

کودکان دندان های شیری خود را در سنین 6 تا 12 سالگی از دست میدهند و سپس دندان های دائمی جایگزین آن ها می شوند. دندانهای آسیاب معمولاً اولین دندانهای دائمی هستند که جوانه میزنند. اکثر افراد تا 21 سالگی تمام دندانهای دائمی خود را به طور کامل دارند.

دندان پیشین یا incisor teeth

هشت دندان پیشین شما در قسمت جلوی دهان قرار دارد. چهار تا از آنها در فک بالا و چهار تا در فک پایین دارید. دندان های پیش معمولا کوچک هستند. آنها دارای لبه های تیز هستند که به شما کمک می کند غذا را گاز بگیرید. هر زمان دندان های خود را در چیزی مانند سیب فرو می کنید، از دندان های ثنایا پیشین کمک خواهید گرفت. دندان های پیش معمولاً اولین مجموعه دندان هایی هستند که رشد می کنند و در حدود 6 ماهگی ظاهر می شوند. دندان دائمی پیش در سنین 6 تا 8 سالگی جوانه میزنند.

انواع دندان نیش یا کیناینز (canines)

در آناتومی و ساختار دندان، چهار دندان نیش شما در کنار دندان های پیشین شما قرار دارد. شما دو دندان نیش در فک بالایی و دوتای دیگر در فک پایینی و در دو طرف دندان های پیشینن دارید. دندان های نیش دارای یک سطح تیز و شارپ برای پاره یا تکه تکه کردن مواد غذایی هستند.

اولین دندان شیری نیش در سنین 16 ماهگی تا 20 ماهگی ظاهر می شوند. دندان های نیش بالایی در ابتدا رشد می کنند و به دنبال آن دندان های نیش پایین وارد می شوند. دندان نیش دائمی پایین برعکس دندان های شیری نیش زودتر از دندان های فک بالا در می آیند. به عبارتی ابتدا دندان های نیش پایین در لثه ها در حدود 9 سالگی جوانه میزنند سپس دندان های نیش بالا در 11 یا 12 سالگی ظاهر می شوند.

دندان آسیاب کوچک یا پری مولار یا مولر (premolars)

هشت دندان پریمولار یا مولر یا آسیاب کوچک یا آسیای کوچک شما در کنار دندان نیش قرار دارند. 4 دندان آسیاب کوچک در فک بالا و 4 تای دیگر در فک پایین. دندان های پری مولر بزرگتر از دندان های نیش و دندان های ثنایا هستند. آنها دارای یک سطح صاف با برجستگی هایی برای خرد کردن و آسیاب کردن مواد غذایی به قطعات کوچکتر هستند تا بلع آن آسان تر شود. دندان های پری مولار شیری با پری مولارهای دائمی جایگزین می شوند. نوزادان و کودکان خردسال فاقد دندان پرمولر هستند. زیرا این دندان ها تا حدود 10 سالگی شروع به آمدن نمی کنند.

انواع دندان آسیاب یا مولار

در آناتومی و ساختار دندان، به دندان های خلفی انسان دندان آسیاب یا دندان مولار یا مولر (molars) گفته می شود. این دندان ها 12 عدد هستند و بزرگترین و محکم ترین دندان ها در قوس فکی شما به شمار میروند. شما شش دندان آسیاب در فک بالا و شش دندان دیگر در پایین دارید. به هشت دندان مولار یا دندان آسیاب شما بر اساس زمانی که به طور معمول جوانه میزنند یا از لثه بیرون می آیند دندان آسیاب 6 ساله و یا دندان آسیاب 12 ساله گفته میشود.

تعداد دندان های عقل (wisdom teeth)

بزرگ بودن سطح جویدنی دندان های آسیاب به شما کمک می کند تا مواد غذایی را بهتر خورد کنید. دندان های آسیاب شامل 4 دندان عقل می شوند (در انتهای هر قوس فکی 2 عدد دندان آسیاب وجود دارد) که آخرین مجموعه دندان هایی هستند که جوانه میزنند یا از لثه بیرون می آیند. این دندان ها معمولاً در سنین 17 تا 25 سالگی به طور کاملا رشد میکنند.

همه افراد در دهان خود جای کافی برای رویش دندان آسیاب ندارند. به همین دلیل در برخی افراد دندان عقل نهفته باقی میماند، به این معنی که زیر لثه گیر کرده است. این بدان معنی است که این دندان های عقل فضای کافی برای رشد ندارند. اگر فضای کافی برای رشدن دندان عقل وجود نداشته باشد احتمالا باید اقدام به کشیدن دندان کنید.

نکات پایانی درباره آناتومی و ساختار دندان انسان

32 دندان شما به عنوان یک انسان بالغ برای گاز گرفتن و ساییدن غذا ضروری است. شما همچنین به دندان های خود نیاز دارید تا بتوانید واضح صحبت کنید. در حالی که دندان های شما طوری شکل گرفته اند که تا سالیان سال در داخل دهان شما باقی بمانند اما اگر به درستی از آن ها مراقبت نکنید قطعا تا آخر عمر از نعمت آن ها بهره نخواهید برد. با دقت از آن ها مراقبت کنید و هر 6 ماه یک بار برای چکاپ کم هزینه به یک دندانپزشک خوب مراجعه کنید. برای خوب نگه داشتن دندان ها، به طور مرتب از نخ دندان و مسواک استفاده کنید و هر شش ماه با تمیز کردن حرفه ای دندان ها، جرم گیری دندان یا بلیچینگ دندان زیبایی و سلامت بیشتری برای دندان های خود به ارمغان بیاورید.