سنگ لوزه یکی از بیماری های دهان و دندان است که متاسفانه امروزه رواج پیدا کرده است و البته در اکثر مواقع درمان آن بسیار راحت است. گاهی اوقات با علائمی مثل گلو درد و یا بوی بد دهان مواجه می شویم که یکی از علت های آن سنگ لوزه یا سنگ گلو است. در این نوشتار قصد داریم درباره اینکه سنگ لوزه چیست و روش های درمان قطعی سنگ لوزه صحبت کنیم؛ با ما همراه باشید.
سنگ لوزه چیست؟ (Tonsil stones)
سنگ لوزه که با نام تونسیلولیت نیز شناخته می شود، نوعی بیماری دهان و دندان است که به شکل توده ای متشکل از مواد کلسیمی است که در شکاف بین لوزه ها ایجاد می شود. گرچه این رسوبات کوچک معمولا مضر نیستند؛ اما به دلیل بوی بد یا گلو دردی که برای فرد ایجادمی کنند، دردسر ساز خواهند بود.
از نظر علمی مراحل تشکیل شدن سنگ لوزه به این صورت است که واحدهای کوچک تشکیل دهنده فولیکول های لوزه حجمشان کم و به صورت یک حفره بر روی لوزه ایجاد شده و کم کم سفت و سخت می شوند. به این حفره ها اصطلاحا سنگ لوزه گفته می شود.
این سنگ ها که به عنوان نوعی عفونت لوزه شناخته می شوند، به صورت سنگ ریزه های کوچکی به رنگ سفید یا زرد هستند. اما در برخی شرایط برای افرادی بسیار بزرگتر از حد عادی می شوند.
چگونگی تشکیل تونسیلولیت
لوزه ها یک جفت توبه بافت نرم هستند که در پشت گلو قرار گرفته اند و بخشی از سیستم ایمنی بدن را تشکیل می دهند. لازم است بدانید که لوزه ها از حفره ها و چین خوردگی های زیادی به نام “کریپت” تشکیل شده اند. این حفره ها وظیفه دارند که باکتری ها، ویروس ها و سایر میکروب ها را به دام بیندازند.
در برخی افراد، ذرات باقی مانده غذا و ترشحات در لوزه ها جمع می شوند و زمینه رشد باکتری ها را فراهم می کنند. در طی گذشت زمان، این ذرات به جا مانده در لوزه، سفت و سخت می شوند و توده های کلسیمی یا آهکی بد بویی که همان سنگ گلو هستند را تشکیل می دهند.
علت ایجاد سنگ لوزه چیست؟
در واقع یکی از اصلی ترین دلایل تشکیل این عارضه، کلسیفیته شدن ذرات گیر کرده در برآمدگی های لوزه و سپس سخت شدن این توده های سفید رنگ در انتهای حلق است. از جمله سایر دلایل ایجاد این عارضه عبارتند از:
- مصرف داروهای فشار خون که منجر به خشکی دهان هم می شود.
- اختلالات به وجود آمده در سینوس ها
- وجود مقدار قابل توجهی خلط در گلو و بینی
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- داشتن لوزه های بزرگ
- استعمال دخانیات
- مشکلات سینوسی شدید
- حساسیت و آلرژی های طولانی مدت
- التهاب مزمن لوزه ها
- استفاده از مواد خوراکی چرب و رنگی مانند آجیل و خشکبار تهیه شده از رنگ خوراکی در موقع سرما خوردگی
چه کسانی بیشتر دچار این عارضه می شوند؟
علت اینکه چرا برخی از افراد به صورت مکرر به این عارضه دچار می شوند، برای پزشکان تا به امروز مشخص نشده است. با این حال محققان مدعی هستند که این اتفاق ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد. اما افراد با شکاف لوزه های بیشتر و عمیق تر، بیشتر در معرض این عارضه هستند. همچنین بروز تونسیلولیت در نوجوانان بسیار شایع تر از سایر سنین است.
نشانه ها و علائم سنگ لوزه
Tonsil stones اصولا به رنگ سفید یا زرد مایل به سفید هستند و به دلیل اینکه اصولا بین غدد لنفاوی رشد می کنند، قابل مشاهده نیستند و معمولا در معاینات دندانپزشکی و یا حین عکسبرداری با اشعه ایکس دیده می شوند. برای خیلی از افراد این سوال پیش می آید که “از کجا بفهمم سنگ لوزه دارم؟”. از جمله علائم اصلی این عارضه عبارتند از:
- ایجاد تورم و قرمزی بر روی لوزه ها
- مشکل در بلعیدن غذا
- احساس وجود چیزی در انتهای گلو
- بوی بد دهان
- گلو درد
- سرفه های مداوم
- درد مزمن در ناحیه گوش
- وجود دانه های ریز در لوزه
بیماری هایی که علائم شبیه به سنگ لوزه دارند
برخی بیماری ها علائم شبیه به Tonsil stones دارند که تشخیص آن بر عهده پزشک متخصص است. از جمله این بیماری ها عبارتند از:
- گلودرد استرپتوکوکی: چنانچه احساس درد شدید در گلو یا انتهای دهانتان دارید ممکن است این گلو درد منشا استرپتوکوکی داشته باشد. این بیماری شبیه تونسیلیت همراه با تب است.
- پوسیدگی دندان و بیماری لثه: عفونت دندان و لثه ممکن است به آرواره، گوش و حتی گلو هم برسد. پس گاهی علت گلو درد می تواند عفونت های درمان نشده دندان و لثه باشد.
- سرطان لوزه: درد مداوم در ته حلق و دهان، درد در گوش ها، مشکل در بلع در دهان از جمله علائم سرطان لوزه هستند.
روش های پیشگیری از ایجاد این عارضه
از بین روش های پیشگیری مهم و تاثیرگذار در ایجاد سنگ گلو، می توان به رعایت بهداشت دهان و دندان اشاره کرد. در صورتی که روزانه حداقل دو بار مسواک بزنید، قدم بسیار بزرگی را در پیشگیری از ایجاد این عارضه برداشته اید. همچنین در کنار مسواک زدن استفاده از دهانشویه و نخ دندان هم تاثیر بسزایی در جلوگیری از ایجاد این عارضه دارد.
روش های درمان خانگی سنگ لوزه
یک سری روش های درمان خانگی سنگ لوزه، می تواند در بهبود سنگ لوزه های جزئی موثر باشد. اما نباید این نکته را فراموش کنید که برای درمان قطعی سنگ لوزه به یک پزشک متخصص مراجعه کنید و در برخی موارد، درمان فقط با انجام عمل جراحی امکانپذیر است.
از جمله روش های خانگی درمان این بیماری عبارتند از:
- غرغره آب نمک گرم روزانه به مدت ده ثانیه: اینکار باعث پاکسازی گلو می شود و تاثیر زیادی در رفع بوی بد دهان نیز دارد. در واقع این غرغره کردن، از گیر کردن ذرات ریز مواد غذایی در گلو و لوزه ها جلوگیری می کند.
- غرغره سرکه سیب دو بار در روز: سرکه باعث تجزیه ذرات سنگ می شود. حواستان باشد که این سرکه را باید با آب ترکیب کرده و استفاده کنید.
- استفاده از دهانشویه: استفاده از دهانشویه برای سنگ لوزه بسیار مناسب است و می توان توسط آن، لوزه را ضد عفونی و سنگ را خارج کرد. همچنین دهانشویه ها ماده ای دارند که می تواند از بوی بد و تلخی دهان نیز جلوگیری کند.
- سرفه کردن: در برخی اوقات ممکن است حس کنید که با سرفه کردن های محکم می توان این سنگ ها را خارج کرد؛ پس از انجام این کار غافل نشوید.
- استفاده از گوش پاک کن یا انگشت: در آخرین مرحله می توان از یک شیء تمیز و ضدعفونی شده مانند گوش پاک کن و یا انگشت برای خارج کردن تونسیلولیت ها استفاده کرد.
روش های پزشکی درمان تونسیلولیت
در صورتی که با درمان خانگی سنگ لوزه موفق به رفع آن نشدید، باید هر چه سریع تر به منظور درمان سنگ لوزه به پزشک مراجعه کنید. سایر روش های درمان این عارضه شامل موارد زیر می شود:
استفاده از آنتی بیوتیک برای درمان سنگ لوزه
بعضی اوقات، پزشک برای کنترل سنگ گلو استفاده از آنتی بیوتیک را توصیه می کند. این داروها تعداد باکتری هایی که نقش مهمی در ایجاد و رشد سنگهای لوزه دارند را کاهش می دهد. لازم به ذکر است که استفاده از آنتی بیوتیک علت اصلی ایجاد سنگ لوزه را درمان نمی کند و فقط نقش کنترل کننده دارد. با این حال، در صورت ابتلا به عفونت باکتریایی ممکن است به آن نیاز داشته باشید.
جراحی
چگونه سنگ لوزه را خارج کنیم؟ تونسیلولیت اگر بیش از حد بزرگ باشد، برای درمان و خارج کردن آن باید جراحی انجام داد و هیچوقت راه حل اصلی و ابتدایی نیست. پزشک اگر مطمئن باشد که دیگر روش ها برای درمان جواب نمی دهد، اقدام به انجام این جراحی می کند.
برداشتن لوزه
در موارد شدیدتر، برداشتن لوزه ها یا تانسیلکتومی با جراحی، ممکن است برای از بین بردن سنگ گلو های مزمن و جلوگیری از تشکیل سنگ های جدید در آینده ضروری باشد. در واقع عمل جراحی برای برداشتن لوزه ها یک روش درمان قطعی سنگ لوزه است.
کریپتولیز
در این روش که با استفاده از لیزر انجام می شود، به صاف کردن حفره های لوزه می پردازد. پزشکان کریپتولیز را با بی حسی موضعی انجام می دهند و یکی از جدیدترین روش های حذف این سنگ ها است. این روش درد و ناراحتی کمی برای بیمار ایجاد می کند و دوران نقاهت کوتاهی دارد.
ارتباط سنگ لوزه و ایدز چیست؟
سوالات بسیار زیادی پرسیده می شود که آیا سنگ لوزه نشانه بیماری ایدز است؟ در جواب این سوال باید بگوییم با اینکه یکی از نشانه های بیماری ایدز ایجاد زخم و آفت دهانی است، اما سنگ لوزه نمی تواند به طور حتم نشانه ابتلا به بیماری HIV باشد. بنابراین برای آرامش خاطر بهتر است از یک پزشک متخصص مشاوره دریافت کنید.
عوارض سنگ لوزه چیست؟
در موارد نادری ممکن است افراد با عوارض سنگ لوزه مواجه شوند. به عنوان مثال، تکثیر باکتری ها در سنگ ها می تواند باعث بوی بد دهان یا هالیتوز شود. همچنین سنگ گلو احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می دهد. در شرایط وخیم تر، سنگ های بزرگ می توانند به بافت لوزه ها آسیب وارد کنند و عملکرد آن ها را مختل کنند. لازم به ذکر است که این موضوع به تورم، التهاب و عفونت منجر می شود.
آبسه دندان؛ از علت تا روش درمان فوری آن
با سریع ترین روش های سفید کردن دندان آشنا شوید
درمان سه سوته دندان درد؛ چطور ممکن است؟
